Krytyka literacka jest esencją literatury. Bywa programotwórstwem, wtedy ją wyprzedza. Bywa programoburstwem, gdy kwestionuje programy artystyczne lub ich realizacje. Pluralizm indywidualności krytycznych przejawiał się mimo przeszkód w stuleciu totalitaryzmów. Sensem krytyki jest ocalenie wolnego głosu jednostki przeciw systemowi, czyli mediacja między wyjątkowością twórczej ekspresji a społecznymi ramami kultury.